Reizen langs de resten van het Romeinse Rijk

Acragas

Agrigento ligt aan de zuidkant van Sicilië en bezit één van de belangrijkste Griekse tempelcomplexen van de Middellandse Zee. We waren er in september 2009. Het kostte enige moeite er te komen, maar de verzengende rit door een Siciliaanse vallei van anderhalf uur was de beloning meer dan waard.

In de vallei van Agrigento - Acragasa was de oorspronkelijke naam van deze Griekse kolonie - liggen de mooiste Dorische tempels. Deze 'Vallei der Tempels' is een 'must' voor iedere toerist.

Acragas werd waarschijnlijk rond 580 voor Christus gekoloniseerd door Rhodos en Kreta. Het stadsbestuur had oorspronkelijke een tweekoppige leiding in de personen van Aristonus en Pistylus, die vermoedelijk beide eilanden vertegenwoordigden.

Acragas ontleende haar betekenis aan de nabije zwavel- en zoutmijnen, maar vooral ook als doorvoerhaven van graan. Zowel de Romeinen als de Carthagers probeerden daarom met wisselend succes deze Griekse kolonie te veroveren.
De Grieken versloegen in 480 voor Christus het leger van Carthago bij Himera. Bijna zeventig jaar later verwoesten de Carthagers de stad Himera en namen ze Acragas in. Tijdens de Punische oorlogen was Acragas de uitvalsbasis van het leger van Carthago. De Romeinen veroverden de stad in 262, waarna de Carthagers ze heroverden in 255. Consul Levinus nam Acragas in 210 in en vanaf dat moment behoorde ze definitief toe aan Rome.

De Dorische tempels van Acragas voldoen perfect aan de beschrijvingen van Vitruvius. De eenvoudigste tempels bestaan uit drie muren met aan de voorkant een zuilengalerij, zoals in Pola. De tempels van Acragas hebben daarentegen rondom zuilengalerijen, waarbij de voorkant en de achterkant van de cella ook twee zuilen in het midden hebben. Vitrius beschrijft tempelvormen met dubbele zuilengalerijen aan de zijkanten en driedubbele aan de voor- of achterkant. Op het het tempelcomplex van Acragas hebben we die niet gezien. Vitruvius onderscheidt tempelvormen met zes of acht zuilen aan de voorkant. De tempel van Concord en de tempel van Juno hebben elk zes zuilen (peripteros), terwijl de tempel van Hercules er acht heeft (pseudodipteros).

Bij de tempel van Concord zijn trigliefen precies in het midden boven de zuilen geplaatst. Er is een hoeksteen met trigliefen en tussen de zuilen is ook een trigief. Over die indeling schijnt in de oudheid enige discussie geweest te zijn. Zo zijn er indelingen waarbij er bijvoorbeeld twee trigliefen tussen de zuilen zijn.
De Dorische stijl zou volgens sommigen - Arcesius, Pytheos en Hermogenes - een systeem van verhoudingen vol fouten en disharmonie zijn en de bouw ervan moest op die reden verboden worden. Over smaak viel ook toen al blijkbaar al te twisten.

Op het tempelcomplex bevindt zich verder een altaar, waar dieren geofferd werden. Niet zo groot als in Syracusae, maar wel vol met groeven, vermoedelijk om het bloed makkelijk te laten wegvloeien.

Intrigerend zijn de resten van een Telamon (mensenfiguur). Op het templexcomplex ligt een replica. De echte is veilig opgeborgen in het museum. Men vermoedt dat deze grote figuren van bijna acht meter lengte tussen de zuilen van de tempel van Zeus geplaatst waren.

Bij het museum - iets verderop richting stad - ligt ook een 'ekklasiasterion', waar de vergadering van burgers (ekklesia) van de stad bijeen kwam om (politieke) zaken te bespreken. Er was hier ruimte voor drieduizend burgers.

In de reisgids van Karl Baedeker (1911) vinden we een omvangrijke beschrijving van de antieke geschiedenis van het tempelcomplex en de andere resten. Net als de Hachette 'Italie méridionale, Sicile et Sardaigne' van 1935.

Links:
Acragas
Reconstructie