Colonia Ulpia Traiana

Romeinse plaatsen > Germania Inferior > Colonia Ulpia Traiana

Xanten ligt halverwege Roermond en Nijmegen, aan de Duitse kant zoals ze hier zeggen. Iets noorderlijker ligt Kalkar, dat vooral bekend is om zijn snelle kweekreactor, die nooit afgebouwd is en nu door een creatieve zakenman geëxploiteerd wordt als pretpark.

Een groter contrast is nauwelijks denkbaar. Xanten is natuurlijk de stad van Siegfried, de held uit de Nibelungensaga. Mijn vader had thuis een boekje over Romeinse en Germaanse sagen van ene Knippenberg. Ik heb het nog.
Jaren geleden reden we er eens langs op weg naar naar mijn schoonouders. Het bleek ook verrassende Romeinse opgravingen te bevatten. Het was er rustig en de kinderen konden op het uitgebreide terrein naar hartelust draven.

Colonia Ulpia Traiana stamt uit de tijd van Keizer Augustus, die er het eerste legerkamp als onderdeel van de Limes liet aanleggen. 

Trajanus gaf de nederzetting in 100 na Christus burgerrechten. Men schat dat binnen de muren op drieënzeventig hectare tienduizend mensen geleefd hebben. De complete infrastructuur van deze Romeinse stad is vandaag de dag nog te zien. Zowel de waterleiding als de afvoer van rioolwater zijn opgegraven. Vermoedelijk liep het aquaduct van Xanten naar de bronnen van de Hees - de Drusus bron - en bij de Sonsbecker Berg over een afstand van ongeveer acht kilometer.

Tussen het Amfitheater en het Kapitool lag een handwerkerskwartier. 

Xanten heeft iets wat de meeste andere Romeinse sites niet hebben. Op een aantal plaatsen heeft men de oorspronkelijke gebouwen gereconstrueerd. De stadsmuur met zijn torens, het amfitheater, de tempel en de herberg zijn 'gloednieuw'.
Vooral de herberg is bijzonder. De baden en de woonvertrekken zijn volledig gereconstrueerd en opnieuw ingericht. Het heeft iets onwezenlijks natuurlijk, maar tegelijkertijd geeft het een idee van het Romeinse stadsleven. 

De arena meet achtenveertig bij zestig meter en stamt uit het begin van de tweede eeuw. Er konden twaalfduizend mensen plaatsnemen.

In de nederzetting lag een enorm badhuis van ruim honderd bij honderd meter. Met een stalen frame zijn de contouren van dit gebouw opnieuw zichtbaar gemaakt. Ernaast ligt één van de mooiste musea op dit terrein, met alle vondsten die in de omgeving gevonden zijn.

Iets verderop liggen de fundamenten van een Matronentempel. Dit was een Gallo-Romeinse tempel met een omgang en in het midden een kleine cella. Aan deze Matronen - moedergodinnen - offerden de Romeinen wijgeschenken voor bescherming van de familie, voor vruchtbaarheid en om beroepsmatig succes te hebben. 
Er zijn in Duitsland, Frankrijk en Italië ongeveer achthonderd zogenaamde Matronenstenen gevonden. Meestal zijn daarop drie vrouwen afgebeeld met daaronder de afkorting VSLM; Votum Solvit Libens Merito (de belofte werd graag en verdienstelijk ingelost). 
De oudste stenen dateren van 70 na Christus, de jongste zijn uit 240. Er is verder weinig bekend over de eredienst voor deze Matronen.

Colonia Ulpia Traiana heeft flink geleden onder de invallen door de Franken, die in 260, 275 en 351 de stad innamen. De Romeinen wisten keer op keer de stad te heroveren. Het laatst in 359. Maar na 400 konden de Romeinen de stad niet langer onderhouden en werd ze opgegeven.

In oude Baedeker's en Hachette's vond ik geen vermeldingen over de Romeinse geschiedenis van deze plek. De opgravingen zijn van recentere datum.

Link: Colonia Ulpia Traiana